Beth sydd yn y ddogfen 'enfys' i mi?

Mae yna dipyn o bopeth i bawb yn y ddogfen enfys ond dyma un peth sy'n sefyll allan i mi. Dwi wedi bod yn weithgar yn yr ymgyrch am Goleg Ffederal Cymraeg ers pedair mlynedd bellach. Dy ni wedi gweld llanw a thrai ym mhoblogrwydd yr ymgyrch maen rhaid cyfaddef. Flwyddyn yn ôl cyhoeddodd Ymgynghorwyr Arad adroddiad ar ran Llywodraeth Llafur Cymru a Phrifysgolion Cymru yn nodi nad oedd angen strwythur newydd fel Coleg Ffederal Cymraeg. I'r Blaid Lafur dyna oedd diwedd y gan lle roedd yr alwad am Goleg Ffederal mewn cwestiwn – roedden nhw wedi addo llunio polisi ar sail awgrymiadau'r adroddiad a sypreis sypreis roedd argymhellion yr adroddiad bron yn unfath a polisi bresennol y Blaid Lafur. Roedd y momentwm wedi ei golli i raddau a chyfle wedi ei golli am rai blynyddoedd eto i gael yr alwad am Goleg Ffederal yn ôl ar yr agenda.

Ond dros y flwyddyn diwethaf mae UCMC ac yn benodol UMCA wedi llwyddo i gadw'r fflam yng nghyn drwy drefnu cyfres o ddigwyddiadau a phrotestiadau. Trefnwyd Rali Genedlaethol ym mis Chwefror ac fe brotestiwyd tu allan i Senedd Prifysgol Cymru, Aberystwyth fis Mawrth. Yn ogystal cynhyrchwyd i fideo isod i hyrwyddo'r ymgyrch:

Bu pwyso cyson ar y sefydliad a'r pleidiau gwleidyddol gydol y flwyddyn er mwyn ceisio cadw'r ymgyrch ar yr agenda wleidyddol. Gyda llawenydd felly y darganfu'r myfyrwyr fod sefydlu Coleg Ffederal Cymraeg wedi ymddangos yn Maniffestôau Plaid Cymru a'r Democratiaid Rhyddfrydol ac bo aelodau o'r Blaid Geidwadol yn gefnogol ar lafar hefyd.

Gyda hynny o gefndir felly yr es i edrych beth oedd yn y ddogfen 'enfys am Goleg Ffederal Cymraeg. Dyma sydd ganddi i ddweud am y mater:

“We will publish a national strategy to develop and encourage
Welsh-medium education from the nursery sector through to
higher education. Appropriate mechanisms will be developed in
concert with local authorities, and the FE and HE sectors,
including the establishment of a Welsh-medium Federal
College/Coleg Ffederal Cymraeg utilising existing HEI
facilities.”

Felly pe tae clymblaid enfys i ffurfio llywodraeth mi fyddai gennym ni lywodraeth sydd wedi ymrwymo i sefydlu Coleg Ffederal Cymraeg. Dyna, yn wir, byddai tro pedol ers blwyddyn yn ôl pan dybiais fod Arad wedi rhoi'r ergyd farwol i'r ymgyrch am flynyddoedd onid cenhedlaeth arall. Byddai hyn yn dipyn o sioc i bobl y sefydliad a phobol y status quo oddi fewn i Brifysgolion Cymru.